Raritet svetskih razmera (FOTO)

Redakciji “Kalibra” javio se Frontimir Dobrašinović, kolekcionar iz Beograda, koji poseduje nemački pištolj Valter Model HP iz kontingenta isporučenog NDH. Zanimljiv primerak oružja koji otkriva nepoznate detalje i informacije vezane za naše prostore.  

Pročitajte još: Kult perkusionih pištolja u SAD (FOTO)

Pod nazivom Heerespistole, ovaj model se proizvodio od 1939. godine i predstavlja izvornu varijantu koja je kasnije uz sitnije izmene uvedena u naoružanje formacija Trećeg rajha kao P38. Bilo je to savremenije rešenje u odnosu na standardni Parabelum P08.

U pitanju je odlično očuvan primerak, tek jedan od desetak u čitavom svetu, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Proizvedeno je oko 25.000 primeraka pištolja pod oznakom i u verziji HP, po pravilu u kalibru 9x19 mm, iako je manja količina napravljena i u kalibru 7,65 mm Para. Hiljadu i po pištolja je izvezeno u Švedsku tokom 1939. i 1940. godine (serijski brojevi od 1.000 do 2.500) i tamo je dobio službenu oznaku m/39. 

Kvalitetna izrada 

Valter HP je bio komercijalna varijanta, koja se od kasnijeg i brojnijeg P38 razlikovala po karakterističnim natpisima, poluzi za zaustavljanje navlake izrađenoj glodanjem otkivka (na P38 je uglavnom ona napravljena presovanjem), te obliku udarne igle na većini primeraka. Opšti kvalitet je izvanredan, te generalno HP pištolji više vrede u krugovima pasioniranih zaljubljenika. 

Uprkos zubu vremena i korišćenju tokom rata, ovim pištoljima se ne može naći estetska zamerka, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Državni sekretar Ministarstva unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske Eugen Kvaternik predvodio je delegaciju koja je od Hitlerove Nemačke potraživala pomoć u raznom oružju, ali ne može se sa sigurnošću utvrditi koja je količina određenih modela bila u pitanju.  

Nemačka isporuka oružja 

Ti pregovori su generalno išli prilično loše, pa je Vermaht samo manjim delom isporučio traženo oružje za potrebe Domobranstva, Redarstva, UNS, Oružništva i Ustaške vojnice u godini osnivanja NDH. Nemci nisu davali količinu oružja koju im je potraživala kvislinška formacija na teritoriji nekadašnje naše zemlje, jer su veći deo plena iskoristili za svoje potrebe u zavisnosti od stanja upotrebljivosti i unifikacije sa njihovim formacijski propisanim kalibrima. 

Ovi primerci se razlikuju po tipičnom grbu nazvanom “pleter”, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Od oružja zaplenjenog posle sloma Kraljevine Jugoslavije, Nemačka je NDH dodelilia: modele FN Brauning 1910/22 kalibra 9x17 mm, španski Rubi označene kao VTZ 1933 kalibra 7,65x17 mm, uz nešto austrougarskih Štajer M1907 i M1912, Mauser C96 i manji broj drugih pištolja i revolvera koji su se zatekli u jugoslovenskim magacinima. 

Svetski raritet - Valter HP sa NDH oznakama, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Budući da to nije bilo dovoljno za potrebe OS NDH, Kvaternik je dobio saglasnost da kupuje komercijalno oružje u fabrikama na teritoriji Rajha, što je i učinjeno 1942. godine. Tada su nabavljeni Valteri HP, ali i automati MP34 i MP41, ali nije svo oružje imalo naknadno utisnut državni grb Nezavisne Države Hrvatske u vidu “šahovnice” iznad koje se nalazi uokvireno slovo “U”. 

Zablude među kolekcionarima 

Upravo ta oznaka je uzrokovala određene nedoumice i pogrešna tumačenja, jer je na zapadnom kolekcionarskom tržištu postalo uobičajeno da se pištolji Valter Model HP sa tim grbom na desnoj strani navlake nazivaju primercima iz “Ustaškog ugovora”.

Kvalitet izrade je vanserijski, za razliku od modela P38 iz ratne produkcije, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Na osnovu sačuvane dokumentacije jasno je da su oružjem iz oficijalnih pregovora opremanja Domobrani kao primarne formacije, te se može zaključiti kako su kupljeni primerci najverovatnije dodeljivani starešinama višeg čina, jer je  ovaj pištolj sigurno bio svojevrsni statusni simbol. 

Gospodin Dobrašinović poseduje primerak serijskog broja 12485, izvanredne opšte očuvanosti, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Sledeća netačna informacija koja kruži među stranim kolekcionarima je da su ovo bili pištolji iz kontingenta Valter P38 kojim su bili opremljeni pripadnici 369. ojačane regimente Vehrmahta na Istočnom frontu. Stoji neoboriva činjenica kako je deo starešinskog personala i određenih poslužioca zadužen pištoljima P38, ali oni nisu imali oznake o kojima ovde pišemo, niti se one mogu naći na tom modelu jer su karakteristične za Heerespistole. 

Pročitajte još: 

Komande za otpuštanje navlake i kočnice, foto: privatna zbirka F. Dobrašinovića

Među najređim primercima sačuvanih pištolja Valter Model HP su oni sa isključivo jednostrukom akcijom obarača, potom ramom izrađenim od durala, te upravo oni isporučeni NDH. 

Milan Milanović  

Pratite nas na INSTAGRAMU i FEJSBUKU