Priča za sebe - mornarica NIKADA nije dobila patent za prigušivač

Eksperimentalni pištolj za američku vojsku je dobio oznaku VOX-13A Pistol, a prigušivačka jedinica VOX-1A. Prema neproverenim informacijama, proizvedeno ih je oko 120.

Prigušivačka jedinica na neki način korene vuče od nemačkih prigušivača korišćenih tokom Drugog svetskog rata. Posle je te konstrukcije, uslovno rečeno, preuzeo i usavršio nemački "Valter" za svoj čuveni pištolj P-38. Američka ratna mornarica je oko polovine šezdesetih godina 20. veka od "Valtera" poručila manju količinu njihovih prigušivača Model SD9b radi proučavanja. Model je ocenjen kao vrlo efikasan, ali je odlučeno da se urade određene modifikacije. Iskreno govoreći, sve izmene su bile više kozmetičke i tehnološke prirode nego suštinske.

Pročitajte još: Nemi svedok tajnih operacija - "smirivač pasa" korišćen je u Vijetnamu, Kambodži, a kasnije je kumovao svim sukobima

Prigušivač unutar prigušivača

U svakom slučaju priča je izuzetno jednostavna. U pitanju je tzv. konstrukcija tipa "prigušivač unutar prigušivača". U telo dužine 127 mm i prečnika 36 mm, smešten je prigušivački modul, koji je urađen krajnje jednostavno. Relativno je kratak, a njegov spoljašnji prečnik je znatno manji od unutrašnjeg prečnika tela prigušivača. Na taj način se praktično dobija produžena ekspanziona komora. Unutar samog modula se nalaze četiri diska od uretana određenih mehaničkih karakteristika, razdvojenih pomoću prstenastih segmenata. Modul se učvršćuje unutar spoljne obloge u dve tačke. Sa prednje strane je to poklopac sa O ringom, u kojeg ulazi deo modula, a sa zadnje strane profilisani potiskivač, kojeg u tom položaju drži relativno jaka opruga. Ova opruga se svojim zadnjim delom oslanja na zadnji poklopac, koji ujedno služi i kao montaža za cev

Specifična municija za specijalce

Glavni razlog za izmene na eksperimentalnom pištolju bio je u specifičnoj municiji rađenoj za potrebe specijalaca. Konstruktor Li Džuras iz kompanije "Super Vel Kartridž" razvio je poseban devetomilimetarski metak poznatiji kao Mark 144. Brzina na ustima cevi je iznosila 295 m/s. Upotrebljeno je teško zrno od 158 grejna, koje je u kombinaciji sa barutom i pričvršćenim prigušivačem proizvodilo visok radni pritisak. Ovo je urađeno da bi se omogućilo normalno poluautomatsko funkcionisanje pištolja.

Ideja oko rada prigušivača je sledeća: metak ulazi u primarnu ekspanzionu komoru velike zapremine, gde se barutni gasovi brzo šire i delimično hlade. Opruga potiskivača dodatno vrtloži gasove (barem u teoriji), potom zrno udara u pregrade od elastomera, otvara ih i nastavlja svoj let. Pregrade se odmah potom zatvaraju, poput bespovratnog ventila i zadržavaju barutne gasove da ne izađu izvan prigušivača. Između modula i unutrašnjeg prečnika postoji značajan prostor koji se ponaša kao produžetak ekspanzione komore. Na taj način se postiže bolje prigušenje i smanjuju se pritisci u prigušivaču, a posledično i u cevi oružja.

Mornarički izmenjivi modul

Jedan od problema kod upotrebe elastomera u ove namene je njihov, relativno kratak životi vek, približno oko 20 do 40 ispaljenih metaka. Ukoliko bi se umesto pomenute podzvučne municije koristio običan nadzvučni metak, uretanske segmente je trebalo menjati već posle nekoliko hitaca. Naravno, ovo se odnosi samo pri upotrebi diskova koji još nisu oštećeni.

S druge strane, budući da je oružje deljeno specijalnoj jedinici, sa značajnim budžetom i prioritetom u opremanju, kao i da su u akcijama retke prilike za većim brojem prigušenih hitaca, ovo i nije bio neki poseban problem. Zbog ovoga, kao i činjenice da je oružje namenjeno za pomorske komandose, Mornarica je razvila Mark 26, Mod. 0 Accessory Kit. U pitanju je jednostavan komplet u kome je spakovan gotov modul sa diskovima za izmenu u terenskim uslovima, 24 metka Mark 144 kao i specijalni umeci, poklopci i O ring. Ovi delovi su služili za zaštitu oružja prilikom podvodnog transporta i bili su efikasni do dubine od oko 65 metara. Na taj način, ronioci bi po izlasku iz vode, jednostavnim repetiranjem prevodili pištolj u oružje spremno za dejstvo.

Zadovoljavajuća preciznost

Što se preciznosti tiče, budući da zrno ima kontakt sa diskovima, logično navodi na pomisao da će doći do proširenja grupe pogodaka. Na brojnim testovima je utvrđeno da se na daljini od 25 jardi (oko 23 metra), bez većih problema može smestiti osam pogodaka u metu prečnika 20 cm, pogotovo uz upotrebu skeletoidnog kundaka. Realno govoreći, ovo je zaista dovoljno za većinu smislenih situacija. Za sve ostalo, tu su prigušeni karabini i automati.

Verovatno najveći problem je bio vezan za "Super Velovu" municiju. Često su se javljali problemi sa ekstrakcijom ispaljene čaure. Zbog visokih pritisaka dolazilo je do preteranog širenja čaure i njenog “lepljenja” za zidove što je, u kombinaciji sa slabašnim izvlakačem izazivalo problem sa izvlačenjem. Mornarica se zbog toga krajem sedamdesetih obratila čuvenom Ridu Najtu, vlasniku KAC, jednom od najvećih svetskih imena po pitanju specijalnog oružja i municije. Problem je rešen, ali tako što je izmenjeno oružje, odnosno, uzeta je Beretta 92 koja ima daleko robusniji izvlakač od S-V, kao i sistem bravljenja putem padajućeg bloka.

Ovaj sistem je jako bitan ukoliko želite prigušivač na pištolju.

U KAC je dizajniran metak sa ultra-teškim zrnom od 170 grejna. Novi metak je proizvodio pritisak od približno 2.750 Bara, što bi bilo katastrofalno za mnoga oružja poput S-V pištolja. Kada je utrošena sva municija napravljena u KAC (50.000 komada), Mornarica se odlučila za "Vinčesterov" metak sa ravnim vrhom zrna od 147 grejna. Kod većine konstrukcija koje koriste pregrade od elastomera, strogo je zabranjena upotreba zrna sa šupljim vrhom radi preuranjenog "otvaranja".
Novi pištolj, sa nešto modifikovanim prigušivačem, ispalio je čak 11.000 metaka!

Foto: privatna arhiva Ninoslav Trifunović